Η σύγχρονη φυσιογνωμία των μουσείων έχει διαμορφωθεί έπειτα από την μακρόχρονη ιστορική πορεία του θεσμού. Κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, οικονομικές συνθήκες, τα δεδομένα κάθε εποχής συνέβαλλαν στις πολύπλευρες διαφοροποιήσεις του ρόλου των μουσείων, που συνεχίζει να διαμορφώνεται ως προς το περιεχόμενο του, το σκοπό του και τη σχέση του με την μεταβαλλομενη πολιτισμική πραγματικότητα.
Οι αρχαίες ελληνικές συλλογές, οι θησαυροί των ναών και των μαντείων καθώς και oι συλλογές των ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων, αποτελλούν τα πρώτα δείγματα της πρακτικής του «συλλέγειν», και άρα μια στοιχειώδης επισήμανση στην μουσειακή πρακτική.
Ο «νεοτερικός θεσμός» του μουσείου, σύμφωνα με την Pearce, γεννήθηκε στις αυλές της Ιταλίας. Το πρότυπο των αναγεννησιακών μουσείων, το Παλάτι των Μεδίκων του 15ου αι., σηματοδοτεί την αρχή της σύγχρονης ιστορίας του θεσμού. Πρόκειται για την απαρχή των λεγόμενων cabinet of curiosities, ιδιωτικές συλλογές σπάνιων και πολύτιμων αντικειμένων που απευθύνονται σε συγκεκριμένο κύκλο ανθρώπων, και προσδίδουν στους συλλέκτες τους κύρος και ισχύ.
Η ανάπτυξη της επιστήμης, στα τέλη του 17ου αι. και η επικράτηση νέων κοινωνικών δομών οδήγησε στην καθιέρωση του δημόσιου χαρακτήρα των συλλογών. Πλέον οι συλλογές απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό και χάνουν τα ελιτίστικα χαρακτηριστικά τους. Η οριστική τομή στην εξέλιξη του μουσείου, όμως, παρατηρείται κυρίως στα τέλη του 18ου αι., μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Επηρασμένη από τα νέα κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα, η φυσιογνωμία των μουσείων, αποκτά εθνική και αστική διάσταση. Το Μουσείο του Λούβρου, ως σύμβολο της δημοκρατίας, σηματοδοτεί το άνοιγμα των μουσείων στο ευρύ κοινό.
Τον 19ο αι. τα μουσεία ταυτίζονται με την εθνική κληρονομιά και αναλαμβάνουν τη διαφύλαξη της εθνικής ιστορίας μέσω των συλλογών τους. Με λίγα λόγια διαμορφώνουν την εθνική ταυτότητα αναβιώνοντας τη μνήμη. Στο σημείο αυτό ξεκινά και η συστηματοποίηση τους, με την οργάνωση των συλλογών τους σε κατηγορίες, διαχωρίζοντας τα αντικείμενα με βάση την εποχή, την σχολή, την προέλευση τους.
Ο νέος εθνικός χαρακτήρας των μουσείων οδηγεί στην συγκέντρωση μεγάλου αριθμού πολυπολιτισμικών αντικειμένων, προκειμένου να αναδειχτεί το εθνικό κύρος και μεγαλείο. Τα μεγάλα μουσεία θεωρούνται χώροι καλλιέργειας της εθνική παιδείας και ο νέος παιδαγωγικός τους ρόλος συμβάλλει στην τάυτιση της εθνικής κληρονομιάς με την παγκόσμια. Η συγκρότηση των συλλογών τους και η διαμόρφωση των εκθεσιακών χώρων ακολουθεί ακαδημαϊκά κριτήρια, ενώ η συσσώρευση μεγάλου πλήθους αντικειμένων επιβάλλει την αποθήκευση και την επιλογή αυτών που δεν θα συμπεριληφθούν στην έκθεση του μουσείου. Τα αντικείμενα δεν συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται απλά, αλλά η έκθεση τους εξυπηρετεί τον παιδευτικό ρόλο των μουσείων, εγκαινιάζοντας μια νέα εκθεσιακή λογική. Επιστημονικά κριτήρια και χρονολογικές αντιλήψεις καθορίζουν την ταξινόμηση των αντικειμένων και διαμορφώνουν τον χώρο του μουσείου σε τόπο αντικειμενικής αναπαράστασης της πραγματικότητας.
Το νέο στοιχείο που εισάγουν τα σύγχρονα μουσεία ως προς τον κοινωνικό τους ρόλο είναι το στοιχείο της επικοινωνίας και του διαλόγου. Το μουσείο διαλλέγεται με τα κοινωνικά και πολιτισμικά δεδομένα και προσπαθεί να αποτελέσει βασικό πόλο κοινωνικής, πολιτιστικής και ψυχαγωγικής δράσης. Το περιεχόμενο των σύγχρονων μουσείων αγγίζει, πλέον, όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης και γνώσης, γεγονός που συμβάλει στην εξειδίκευση τους.
Συνοψίζοντας η βασική γραμμή εξέλιξης των μουσείων, ακολουθεί την μεταβολή τους από τον ιδιωτικό χώρο έκφρασης της άρχουσας τάξης σε χώρο-φορέα γνώσης συνδεδεμένο με την ευρύτερη κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική πραγματικότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου