Στεφοπούλου Ιωάννα: Πώς εξελίχθηκαν τα μουσεία ανά τους αιώνες;

Τα μουσεία σήμερα αποτελούν το πιο χαρακτηριστικό τμήμα του πολιτισμού ολόκληρου του κόσμου. Ο γέννηση του θεσμού του μουσείου με την έννοια που υπάρχει σήμερα, χρονολογείται σύμφωνα με την S. M. Pearce στα μέσα του 15^ου αιώνα. Ωστόσο η ετυμολογία της λέξης «Μουσείο» συνδέεται με την αρχαιότητα καθώς προέρχεται από τη λέξη Μούσες. Οι Μούσες, κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, σύμφωνα με την μυθολογία θεωρούνταν ότι ενέπνεαν τους ανθρώπους στο δημιουργικό τους έργο. Το Μουσείο δηλαδή ήταν η έδρα των Μουσών , μέσα στο οποίο υπήρχαν έργα τέχνης των ανθρώπων, που δημιουργήθηκαν με την «έμπνευση των Μουσών».

Το Μουσείο που ίδρυσαν οι Πτολεμαίοι στην Αλεξάνδρεια τα ελληνιστικά χρόνια θεωρείται από πολλούς ως το πρώτο μουσείο. Η πρώτη αυτή μορφή του μουσείου συνδέθηκε με την κρατική εξουσία και συγκεκριμένα με την εξουσία της δυναστείας των Πτολεμαίων. Φιλοδοξία του συγκεκριμένου μουσείου ήταν να συγκεντρώσει όλη τη σοφία του τότε γνωστού κόσμου και να αποτελέσει χώρο μελέτης και έρευνας για τους διανοούμενους της εποχής σε συνεργασία βέβαια με την Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.

Για άλλους μελετητές, το Παλάτσο Μεντίτσι στη Φλωρεντία το οποίο χρονολογείται τον 15^ο αιώνα, θεωρείται ως το πρώτο μουσείο. Σηματοδοτεί τις απαρχές των «μουσείων» και των συλλογών έργων τέχνης που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη κατά την Αναγέννηση και γι΄ αυτό το λόγο χαρακτηρίζεται ως το πρώτο μουσείο της νεότερης εποχής. Το μουσείο αυτό συμβόλιζε την οικονομική κυριαρχία της οικογένειας των Μεδίκων, όπως ακριβώς και των Πτολεμαίων. Κύρια χαρακτηριστικά του ήταν ο ιδιωτικός χαρακτήρας και ο εγκόσμιος χαρακτήρας των συλλογών του.

Στη συνέχεια ακολούθησαν πολλά αναγεννησιακά μουσεία που στόχος τους ήταν η ενίσχυση του κύρους των βασιλιάδων, των ευγενών και γενικά των ανθρώπων με οικονομική επιφάνεια. Θα έλεγε λοιπόν κανείς ότι τα μουσεία της Αναγέννησης είχαν πολιτικές διαστάσεις καθώς συνδέονταν άμεσα με την εξουσία.

Αυτός ο τύπος μουσείου τον 17^ο αιώνα άρχισε σταδιακά να εξασθενεί και να αντικαθίσταται από μουσεία με αστικό και εθνικό χαρακτήρα. Τον 18^ο αιώνα παρατηρείται ο μετασχηματισμός των μουσείων από ιδιωτικά σε εθνικά. Έτσι τα εθνικά μουσεία αποτέλεσαν την εξέλιξη των αναγεννησιακών-ιδιωτικών μουσείων. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του Λούβρου. Στόχος των Εθνικών Μουσείων που τα διαφοροποιεί από τα μουσεία της Αναγέννησης ήταν η ενίσχυση του κύρους των μουσείων αλλά και του κύρους των εθνών και της πολιτισμικής κληρονομιάς που πρόβαλαν.

Στα μέσα τέλος του 20^ου αιώνα και ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω των κοινωνικών, των επιστημονικών, των πολιτικών και των πολιτιστικών αλλαγών τα μουσεία πήραν άλλη μορφή. Έτσι σήμερα έχουμε τη δημιουργία σύγχρονων μουσείων, τα οποία επιδιώκουν να μην περιορίζονται μόνο στην συλλογή, συντήρηση, μελέτη και έκθεση υλικών μαρτυριών αλλά να προσαρμόζονται στις νέες κοινωνικές συνθήκες και στην ανάπτυξη της επικοινωνίας και διαλόγου με το κοινό τους. Συμπερασματικά λοιπόν ο ρόλος των σύγχρονων είναι κοινωνικός, παιδαγωγικός, εκπαιδευτικός και ψυχαγωγικός αφού αποτελούν χώρο συνάντησης, διαλόγου και επικοινωνίας διαφόρων και διαφορετικών κοινωνικών και πολιτισμικών κόσμων.